اعتیاد رفتاری

اعتیاد تنها به مصرف مواد مخدر محدود نمی‌شود، بلکه اعتیاد ممکن است رفتارهایی را که ممکن است آسیب‌زننده باشند را نیز شامل می‌شود. اعتیاد رفتاری می‌تواند به معنای وابستگی شدید به انجام برخی از رفتارها و فعالیت‌ها باشد که ممکن است اثرات منفی را برای زندگی فرد ایجاد کند. در اعتیاد رفتاری نیز مانند اعتیاد به مواد مخدر فرد برای رسیدن به احساس لذت و شادی هر بار با شدت بیشتری آن کار را انجام می‌دهد.

اعتیاد رفتاری به چه معناست؟

اعتیاد رفتاری شامل کارها و اعمالی می‌شود که فرد از انجام دادن آنها احساس خوبی می‌گیرد، و از آن رفتار برای تحمل و کم کردن اضطراب و استرس خود استفاده می‌کند. این رفتارها ممکن است به خود فرد و یا دیگران آسیب‌هایی را وارد کند، اما فرد امکان تغییر این عادات را ندارد. به طور کلی این رفتارها به شکل یک عادت در زندگی فرد وجود دارد و شبیه به مصرف مواد اعتیادآور شده است که فرد برای دریافت حال خوب آنها را انجام می‌دهد.

این رفتارهای اعتیادآور می‌توانند از سنین پایین شروع شوند و تا بزرگسالی ادامه کنند و زندگی فرد را دچار مشکل کنند. اعتیاد به زیاد غذا خوردن، اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به بازی‌ها و سرگرمی‌های کامپیوتری و … می‌تواند از انواع این نوع اعتیاد باشند. این رفتارهای اعتیاد گونه نشان‌‎دهنده تلاش فرد برای رهایی از احساسات ناراحت کننده و ناخوشایندی است که فرد با آنها درگیر است. همچنین این رفتارها می‌تواند برای جلوگیری از احساس کردن مشکلاتی که فرد با آنها درگیر است باشد.

چرا اعتیاد رفتاری مشکل ساز است؟

بسیاری از افرادی که نمی‌توانند مشکلات خود را مدیریت و هیجانات خود را کنترل کنند به رفتارهای اعتیادگونه روی می‌آورند. به همین دلیل می‌توان گفت که این رفتارها بدلیل مشکلات حل نشده روانی در فرد و افرادی که با آنها در تعامل بوده‌اند ایجاد شده است.

اعتیاد به اینترنت و بازی‌های کامپیوتری، خرج کردن افراطی، خرید کردن، کار کردن، عشق ورزیدن، روابط جنسی خارج از کنترل، قمار کردن، غذا خوردن افراطی و هم بستگی یا داشتن گرایش به انجام رفتارهای بیش از اندازه خدمت‌کارانه می‌تواند از انواع رفتارهای اعتیادی باشد، که ممکن است افراد به آنها دچار شوند.

انجام اینگونه رفتارهای اعتیادگونه با اینکه ممکن است در لحظه حال افراد را خوب کند، اما بعدا فرد را دچار اضطراب و افسردگی، مشکلات در روابط اجتماعی، ایجاد مشکلات عاطفی و حتی مشکلات در تحصیل کردن مانند گرفتن نمرات پایین یا رد شدن در دروس مختلف و یا بی‌علاقگی برای انجام تکالیف را به دنبال دارد. به طور کلی زمانی که فردی زمان زیادی را با اینترنت و بازی‌های کامپیوتری می‌گذراند، دیگر علاقه‌ای به انجام وظایف خود در زندگی ندارد، و به مرور زمان دچار اضطراب، نگرانی و عذاب وجدان می‌شود. همچنین هنگامی که زمان زیادی را درگیر انجام دادن اینگونه فعالیت‌ها هستیم کم کم از خانواده8، دوستان و دیگران فاصله می‌گیریم.

نشانه های اعتیاد رفتاری در افراد چیست؟

برخی علائم وجود دارد که نشان دهنده رفتارهای اعتیاد گونه است که شامل داشتن مشغولیت ذهنی برای انجام آن کار، احساس اجبار برای انجام آن کار، ناتوانی در انجام دادن کارهای کار مورد نظر از علائم ابتلا به اعتیاد رفتاری است.

دلایل بروز اعتیاد رفتاری چیست؟

بروز رفتارهای اعتیادگونه دلایل بسیاری می‌تواند داشته باشد که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم.

عوامل ژنتیکی و خانوادگی

عوامل خانوادگی و ژنتیکی در بروز بسیاری از بیماری‌های روانی موثر است و در مورد اعتیاد رفتاری نیز صادق است. این موضونع در بسیاری از موارد در جامعه نادیده گرفته می‌شود، اما می‌توان گفت عوامل خانوادگی از دلایل اصلی بروز اعتیاد رفتاری است.

 احساس لذت از انجام دادن یک فعالیت

از مسائلی که موجب بروز اعتیاد رفتاری در افراد می‌شود می‌تواند احساس لذت از انجام دادن آن کار باشد که تکرار آن می‌تواند باعث بروز اعتیاد رفتاری در فرد شود.

عدم مدیریت مشکلات و هیجانات در زندگی شخصی

از دیگر عواملی که موجب بروز اعتیاد رفتاری در افراد می‌شود، مدیریت نکردن مشکلات و هیجاناتی است که در زندگی افراد بوجود می‌آید. اغلب افرادی که توانایی کنترل و مدیریت مشکلات و هیجانات خود را ندارند، برای فرار و خاموش کردن احساسات‌شان، خود را در انجام دادن برخی فعالیت‌ها غرق می‌کنند که این مسئله موجب بروز رفتارهای اعتیادی می‌شود.

داشتن وسواس فکری

وسواس فکری از عواملی است که می‌تواند موجب بروز رفتارهای اعتیادگونه شود. انجام مکرر برخی از رفتارها که قبلا به آنها اشاره کردیم موجب اعتیاد فرد به آنها می‌شود.

اعتیاد به مواد مخدر

بروز اعتیاد رفتاری در افرادی که به مواد مخدر اعتیاد دارند بیشتر است.

انواع اعتیاد رفتاری کدام ها هستند؟

اختلال اعتیاد رفتاری می‌تواند انواع گوناگونی داشته باشد و هر فردی به انجام دادن یک نوع رفتار و یا کار اعتیاد داشته باشد. عدم درمان این اعتیادهای رفتاری می‌تواند تاثیر منفی بر روی زندگی فرد بگذارد.

• اعتیاد به پرخوری
• اعتیاد به رابطه جنسی
• اعتیاد به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی
• اعتیاد به تماشای فیلم‌های پورنوگرافی
• اعتیاد به کار
• اعتیاد به خرید کردن
• اعتیاد به قمار

علائم ابتلا به اعتیاد رفتاری کدام ها هستند؟

اعتیاد رفتاری دارای علائم و عوارضی است شامل احساس اجبار و مشغولیت ذهنی برای انجام کار یا یک رفتار، دوری از سایر ابعاد زندگی، تشدید رفتار اعتیادی، احساس ناتوانی در کاهش انجام آن فعالیت و اضطراب، افسردگی و احساس ناخوشایند بر اثر ترک اعتیاد رفتاری از علائم این بیماری است.

آیا می‌توان اعتیاد رفتاری را درمان کرد؟

اعتیاد رفتاری می‌تواند تاثیرات ناخوشایندی بر روی زندگی افراد بگذارد و مشکلاتی را در زندگی فرد ایجاد کند. اینگونه اعتیاد برخلاف اعتیاد به مواد مخدر با توقف و قطع آن رفتار از بین نمی‌رود، زیرا توقف این رفتارها موجب نادیده گرفته شدن نیازهای طبیعی فرد می‌شود و می‌تواند بر روی زندگی فرد تاثیرات منفی بگذارد. برای مثال فردی که به پرخوری اعتیاد دارد نمی‌تواند با قطع این رفتار آن را از بین ببرد و درمان کند.

نتیجه گیری

تمامی اعتیادها همانطور که گفته شد به اعتیاد به مواد مخدر منتهی نمی‌شود، و اعتیادهای رفتاری از انواع اعتیادهایی هستند که بیشتر به سلامت روان فرد آسیب می‌زنند و فرد را دچار مشکلات بسیاری می‌کنند.